Tanzimat Dönemi Birinci Dönemin 7 En Önemli Edebiyatçısı Kimdir?

İbrahim Şinasi (1826-1871) Klasisizm

Fransa’da iyi bir eğitim görmüş batılı anlamda ilk eser veren ilk sanatçı ve gazetecidir. İbrahim Şinasi İbrahim agah ile birlikte 1860 senesinde ilk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval gazetesini tanzimat dönemi birinci dönemde çıkarmıştır. Tercüman-ı Ahval’ın ilk sayısında ilk makaleyi İbrahim Şinasi yazmıştır. Dilin sadeleşmesi için özel bir çaba göstermiştir. İlk kez noktalama işaretlerini kullanan İbrahim Şinasi, batılı şiirlerden çeviriler yapmanın yanı sıra batılı anlamda olan ilk tiyatro eserini yazmıştır.

Eserleri: Batılı tarzda ilk tiyatro Şair Evlenmesi, Çeviri Şiirler Tercüme-i Manzume, şiir Müntehehabat-ı Eşar, atasözleri sözlüğü Durub-ı Emsal-i Osmaniye, ilk özel gazete Tercüman-ı Ahval, ilk makale Mukaddime, çeviri fabl La Fontaine’den çeviriler…

Namık Kemal (1840-1888) Romantizm

Namık Kemal şair olmanın yanı sıra, roman yazarı, tiyatro yazarı, düşünce adamı ve devlet adamıdır. Vatan şairi olarak bilinen Namık Kemal’in ilk şiirleri divan edebiyatı etkisinde iken daha sonraları şiirimizi divan edebiyatı etkisinden kurtarmak için çaba sarfetmiştir. Her ne kadar karşı olsa da şiirlerinde divan edebiyatı biçimlerine bağlı kalan Namık Kemal, eserlerinde siyasi kavramlar olan vatan, özgürlük, millet, bağımsızlık işlemenin yanı sıra günlük ve toplumsal olayları da işlemiştir. Divan edebiyatında bulunan parça ve söyleyiş güzelliğinden çok, konu ve içeriğe önem vermiştir. Çoğunlukla aruz ölçüsü kullanan Namık kemal, hece ölçüsü ile eser vermeyi de denemiştir. Toplumun bilinçlendirilmesi için basit ve sade dil kullanılması gerektiğini vurgulasa da eserlerinde ağır bir dil kullanmıştır. Tiyatro Namık Kemal’e göre faydalı ve eğlenceli bir etkinlikti. Romanları teknik anlamda kusurlu olan Namık Kemal’in romantizm etkisi ile roman kahramanları iyiler ve kötüler olarak ikiye ayrılmıştır. Namık Kemal gazeteci olması dolayısı ile de mücadele ruhuna sahip bir yazar olarak görülmektedir.

Eserleri: İlk edebi roman intibah, ilk tarihi roman cezmi, tiyatro eserleri zavallı çocuk, vatan yahut silistre, Gülnihal, akif bey, karabela, celalettin harzemşah, ziya paşanın harabatına karşın yazdığı Tahribi harabat, eleştirisi takip en başlıca eserleridir.

Ziya Paşa (1825-1880)

Devlet adamı olan Ziya Paşa aynı zamanda gazeteci ve yazardır. Ziya Paşanın edebiyat anlayışında bir netlik ve net bir duruş yoktur. Şiirlerini içerik ve biçim olarak divan edebiyatına uygun yazan Ziya Paşa batılı anlayışı savunan bir yazar olarak karşımıza çıkmaktadır. Fakat o da Namık Kemal gibi hak, adalet, özgürlük, bağımsızlık gibi konulara eserlerinde sıkça yer vermiştir. Hece ölçüsü ile eser vermemesine rağmen halk edebiyatını savunmuştur.

Eserleri: Terkib-i Bent, Terci-i bent, batılı edebiyat anlayışını savunduğu makalesi şiir ve inşa, divan şiiri antolojisi harabat, ali paşaya yazdığı hiciv eser zafername, şiir eşar-ı ziya, çocukluk anıları defter-i amal, çeviri Emile, habname rüya.

Ahmet Mithat Efendi (1844-1912) Romantizm

Gazeteci ve devlet adamı olarak bilinen Ahmet Mithat Efendi, aynı zamanda romancı, hikaye yazarı ve tiyatro yazarı olarak bilinmektedir. Amacı eserlerinde geniş halk topluluklarına seslenmek ve onları eğitmektir. Genelde sade bir dille eserlerini yazan Ahmet Mithat Efendi, kendini halkın öğretmenliği görevine adamıştır. 200’e yakın eser yazan Ahmet Mithat Efendi, her türde roman yazmıştır. Eserlerinde genel olarak Batı ve doğu çatışmasını işleyen Ahmet Mithat Efendinin eserleri teknik yönden zayıftır. Eserlerinde olayların akışını keserek okuyucuya seslenen Ahmet Mithat Efendi, Tercüman-ı Hakikat başta olmak üzere birçok gazete ve gerçi çıkarmıştır.

Eserleri: roman Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Yeryüzünde bir melek, Felatun bey ve Rakım efendi, henüz 17 yaşında, müşahedat, jön türk, öykü yeniçeriler, öykü dizisi letaif-i rivayat, tiyatro eyvah, çengi, çerkes özdenler.

Şemsettin Sami (1850-1904) Romantizm

Devlet adamı, dil bilimci ve romancı olarak bilinen Şemsettin Sami, ilk Türkçe roman olan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat’ı yazmıştır. Aynı zamanda ilk Türkçe ansiklopediyi yazan Şemsettin Sami, dil alanında bilimsel çalışmalar yapmış olup dilin sadeleşmesi gerektiğini ve dilin konuşma diline yani günlük dile yakınlaşması gerektiğini savunmuştur.

Eserleri: ilk Türkçe roman Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, sözlük Kamus-i Türki, ansiklopedi Kamus-i Alam

Direktör Ali Bey (1844-1899)

Devlet adamı olarak bilinen Direktör Ali Bey aynı zamanda gazeteci ve tiyatro yazarıdır. İlk gazeteci olan Diyojen’i çıkardan Direktör Ali Bey Osmanlı tiyatrosunu kurmuştur.

Eserleri: ilk mizah gazetesi Diyojen, mizahi sözlük Lehçetül Hakayık.

Ahmet Vefik Paşa (1823-1891) Klasisizm

Hem devlet adamı hem çevirmen hem de tiyatro yazarı olan Ahmet Vefik Paşa, tiyatro hususnda yaptığı çalışmalarla ünlüdür. Özellikle Moliere’den 16 çeviri ve uyarlama yapan Ahmet Vefik Paşa, dönemin Türkçülük ve Milliyetçilik akımın öncüsü olarak bilinmektedir.

Eserleri: sözlük Lehçe-i Osmani, Muntehebat- Durub-ı Emsal, tarih Şecere-i Türk, Fezleke-i Tarih-i Osmani, tiyatro Zor Nikah, Meraki, Azarya, Zoraki Tabip.