Ali Koç Baba Ocaklı Alevileri Kimdir?

 

 

Ali Koç Baba Ocaklı Alevileri Kimdir?

 

Alevi Bektaş düşüncesi Balkanların Türkleşmesi ve İslamlaşma sürecinde olumlu etkilere sahiptir. Alevi ocakları bölgenin iskanlaşması sürecinde etkili rol oynamışlardır. Bu durumun varlığını çeşitli menakıpnamelerden veya velayetname gibi belgelerden, dede yada taliplerin şahsi belgelerinden öğrenmekteyiz.  

 

Bulgaristan’ın Niğbolu yani Nikapol’da bulunan Ali Koç Baba’nın ismine kurulan Koç Baba Ocağının asıl merkezi Bulgaristanda bulunan İslimiye (Sliven)’ye bağlı Alvanlar yani Yablanova köyüdür. Bu soydan gelenler Alvan köyünde ikamet ederken bazı ocak mensupları Tekirdağ, Eskişehir, Kırklareli, Edirne, İzmit, Yalova, Kütahya gibi bölgelere siyasal nedenler ve sosyal nedenlerle göç etmişlerdir.

 

Ömer Lütfi Barkan’ın Kolonizator Türk dervişleri makalesinde Türk dervişlerinin Balkan ve Anadolunun fethinde, Osmanlı devletinin kurulması ve Selçuklu devletinin yıkılmasında, halkın harekete geçirilmesi, savaşa katılım gösterme gibi konularda Alevi önderleri olan dede, baba, ata, abdal ve derviş topluluklarının önemli rol oynadıkları da net bir şekilde ifade edilmiştir.

 

Günümüzde hala Balkanlar’da Özellikle Bulgaristan başta olmak üzere, Makedonya, Yunanistan, Arnavutluk, Saray Bosna, Kosova gibi yerlerde Aleviler varlığını devam ettirmektedir. Babagan Bektaşiliğine mensup olan  Aleviler daha çok Makedonya, Arnavutluk, Kosova, Saray Bosna'da yaşarken, Bulgaristan ve Yunanistandaki aleviler yerleşik olarak süreklere evrilmiş bir yapıda varlıklarını devam ettirmektedirler.

 

Geleneksel yapıda varlığını sürdüren tek Alevi topluluğu ise Ömür Ceylan ile Mehmet Ersal’ın makalesine konu olan Ali Koç Baba Ocaklı Alevileri

olarak karşımıza çıkmaktadır.

 

Ali Koç Baba Ocaklı Alevileri

 

Balkanlarda en çok alevinin yaşadığı, dünden bugüne Alevilik topluluklarının ve önderlerinin bulunduğu balkan ülkesi Bulgaristan olarak karşımıza çıkmaktadır. Ömür Ceylan ile Mehmet Ersal’ın makalesinde de bahsettiği üzere ve yapılan araştırmalar ışığında, Alevi önderlerinin ve topluluklarının Balkan’a iki farklı güzergahtan geldiği ve yerleştikleri kabul edilmektedir.

1.    Sarı Saltık’ın Karadeniz Üzerinden

2.    (KIZILDELİ) Seyyid Ali Sultan’ın Gelibolu üzerinden

 

balkanlara geçtiği kabul edilmektedir.

 

Seyyid Ali Sultan’ın balkan fethinde önemli rolünün olduğu, dervişlerle geçişin öncüsü olduğu, balkanlarda yaşayan alevi topluluğundaki hiyerarşik yapının en üstünde konumlandırıldığı söylenmektedir.

Hiyerarşi şu şekildedir:

Seyyid Ali Sultan > Otman Baba > Ali Koç Baba> Kademli Baba> Akyazılı Sultan> Demir Baba> Musa Baba

 

Bugün Bulgaristanda Bulunan Alevi Toplulukları

1.    Bektaşi (Kızıldeliye bağlıdır. )

2.    Babai (Otman Baba aracılığıyla Şücaeddin Veli Ocağına bağlıdır)

3.    Musahipli (Kızıldeliye bağlıdır)

4.    Babagan Bektaşileri (Balım Sultana bağlıdır)

 

Dini ritüel bakımından Bektaşi ile babai benzer fakat musahipli farklıdır.

Dini ritüele göre Kuzey Bulgaristan tasnifi şu şekilde:

Pazarı pazartesiye bağlayan gece cem yapanlara Pazartesili, (babai)

Salıyı çarşambaya bağlayan gece cem yapanlara Çarşambalı (Bektaşi) olarak adlandırılır.

 

Önderlerin Ritüelleri yönetmesi bakımından;

Ali Koç Babalılar dışındaki sürekler baba sistemi ile yalnızca Ali Koç Babalılar “dedelik” sistemi ile yönetilmektedir.

 

Ali Koç Babalıların takip ettikleri sürekin tanımı “erdebillidir.”

 

 

Ali Koç Baba  Ocaklılar ve Alvanlar Köyü

*Ali Koç Baba ocağı veli kültürü ile oluşmuş bir alevi ocağıdır.

*Ali Koç Babanın kabri Niğbolu’dadır.

*İnançsal merkezi Sliven yani İslimiyeye bağlı Yablonova yani Alvanlar köyüdür.

*1928’de Türkiyeye göçler başlamış ve Bulgaristan Alvanda yerleşiklerdir.

*Talip topluluklarının yaşadıkları yerler:

1. Alvan 2. Küçükler (malko selo) 3. Çerkeşli (ferdinanovo) 4. Eski Curna veletler (verentsi) 5. Bayacılar 6. Sungurlar 7. Varna Kumluca Köyü

 

Not: dervişler köyünde çok fazla ocaklı yoktur. Daha çok sunniler vardır. Bu nedenle alvanlar merkezi olarak görülmektedir.

 

19.yy son çeyreğinde Sungurlar köyündekiler Eskişehir ve Kütahya bölgesine yerleşir. Cumhuriyetin kurulmasının ardından göçler başlar.

 

Seyyid şeyh ali Koca babanın silsilesi (şecere)

Hz. Allah, Hz. Cebrail, Hz Muhammed,Hz. Ali, İmam Hüseyin, İmam Zeynelabidin, İmam Muhammed Bakır, imam cafer sadık, imam musayı kazım, seyyid sultan İbrahim, sultan hacı Bektaşi veli, seyyid sultan kızılveli, seyyid şeyh ali koca baba…

 

*Belgelere göre Ali Koca Baba Alvanlar köyünde 19.yy’a kadar bir zaviye içinde aktif durumdadır.

 

Alvanlar Köyü Hak. Bilgi

*Alvanlar kötünün fethi ile Alevi erenlerinin bölgeye yerleşme tarihleri birbirine paraleldir. Günümüzde Yunanistan’da bulunan Ruşenler köyünde kabri olan Kızıldeli (Seyyid Ali Sultan) balkan fetihlerinde en başarılı erenlerden biridir.

* Ali Koç baba, seyyid ali sultan yanı kızıldelinin oğludur. Seyyid ali sultan 40 eren ile birlikte Gelibolu, Dimetoka, tuna boyu, silistreye kadar fetihlerde bulunmuştur. Niğbolunun fethinde büyük rol oynamıştır. Gerlova civarındaki bulgar çetelerini çökertmek için oğlu hüseyini çoban kılığında göndermiştir. Bugünki ismi Alvanlar olan köye. Hüseyin köyü kurtardıktan sonra bu köye yerleşmiştir. Yerleştiği esnada Topuz babaya bağlı bir alevi topluluğu mevcuttur. Bir postta iki eren olmaz mantığı ile çerağı uyandırma görevini hüseyin yerine getirince topuz baba alvanlar köyünden topuzlar köyüne göç etmiştir.

*Ali Koç baba balkanlarda soy esas yapısı ile devam eden tek alevi topluluğudur.

*1352 yılında çimpi kalesinin alınmasından sonra 1354’de Gelibolu,1361 de edirnenin alınması bulgaristanda ilerlemeyi hızlandırmıştır. Niğbolu savaşı ile Bulgaristan fethi tamamlanmıştır.

* yapılan araştırmalara göre koyun baba menakıpnamesinde geçen ali koç ile ali koca aynı kişidir.

*Ali Koca, Ali Sultan’ın , Ali Sultan Kızıldeli’de Hacı Bektaşi velinin oğludur.

* aileler hala koçlu, koç, koçerdin ünvanlarını kullanmaktadır.

*ali koç baba ocaklılarında sadece soydan gelmek posta oturmak için yeterli değildir. Taç sahibi bir dedenin hizmetini görmeli ve eğitiminden geçmelidir.

*koca baba vakfı ali koçun oğlu hüseyinden günümüze ulaşma olasılığı taşımaktadır.

*Alvanlar köyünün ismi topuz babanın torunu elvan/alvandan gelmektedir. Topuz baba Ali Koç babanın oğlu hüseyin gelmeden önce alvanlar köyünde yerleşiktir.

*Ali Koç baba ve oğulları günlük hayatta, nefeslerde ve gülbenglerde hala yaşatılmaktadır.

Bu yazı Ömür Ceylan ve Mehmet Ersal'ın Topuz Babadan Ali Koç Babaya Alvanlar Köyündeki Alevilik üzerine yeni bilgi ve belgeler makalesinden sadeleştirilmiştir. Makaledeki bilgilerin kaynağı Ali Koc Baba ocak dedeleri: Mehmet ali koç ve hasan Özyiğit dedelerdir.