Doktorlar Gerçekten Hala Kurtçuk ve Sülük Kullanıyor mu?

Evsiz bir hastanın, kurtçuklarla kaplı bir bacak enfeksiyonuyla geldiğini görmek bizim için pek ender rastlanan bir durum değil. "Böcekleri" (kurtçuklar aslında larva evresindeki sineklerdir) temizlenip atınca, yaraların şaşırtıcı derecede temiz olduğunu görürüz.

Evet, kurtçuklar ölü dokuyu yiyip arkada sadece sağlıklı dokuyu bırakırlar. Bu çok iştah açıcı bir çözüm değildir ama işe yarar ve doktorlar inatçı yaraları temizlemede terapi olarak bu küçük yaratıkları kullanmıştır. Steril yeşil sinek, yani Lucilia sericata kurtçukları bu işlem için kullanılıyor, işleme de "kurtçuk debridman terapisi" deniyor. Kurtçuklar (beş ila on tane kadar) bir yaranın her santimetrekaresine yerleştiriliyor. Sonra yara nefes alan bir koruyucu sargıyla kapatılıyor ve kurtçuklar orada iki ila üç gün işlerini yapmaya bırakılıyor. Kurtçuklar sadece enfeksiyonlu dokuyu yemekle kalmıyorlar, onların aynı zamanda bakteri öldüren ve iyileşmeyi teşvik eden maddeler de saldıklarına inanılıyor.

 (kurtçuklar...)

Sülüklere gelince...

Tıbbı sülükler geri dönüyor ama o eski kan dökme işlemleri için değil. Sülüklerin tıpta kullanımı antik çağa dek uzanıyor. Sülüğün ilk tıbbi kullanımı M.Ö 1000 yılı civarındaydı, muhtemelen de eski Hindistan'da. Popülerliklerinin zirvesine 19. yüzyılda ulaştılar. Sülükler çeşitli rahatsızlıklar için kullanılıyordu, düşünülen şey kanın kötücül humorlar taşıdığı ve kanı seyreltmenin iyi sağlığa yol açaçağıydı. Sülük kullanımı sonra gözden düştü ama bugünlerde küçük kan emiciler, dünyanın her yanında estetik cerrahlarca deri grefti ve yeniden tutturulmasında araç olarak kullanılıyorlar.

Tıbbi sülükler hakkında ilgi çekici bir hikaye okumak istiyorsanız, The New Yorker'ın 25 Haziran 2005 sayısını bulun ve John Colapinto'nun "Kan emiciler" adlı yazısının keyfini çıkarın. Yazıdan öğreniyorsunuz ki, "sülükler neredeyse her tür doğal yaşam ortamında bulunuyorlar: Sahara'daki bir tür devenin burnu içinde yaşıyor; bir tür suaygırının anüsünün içinde; Yeni Gine'deki mağara sakini bir sülük yarasaların kanını emiyor; bir tane de kaplumbağaların koltukaltlarına saldıran tür var." Tıbbi amaçlarla kullanılan sülük suaygırının anüsünden gelmiyor, sülük çiftliklerinde yetiştirilen, Hirudo medicinalis adlı bir Avrupa sülüğü bu.

Sülükler deri greftlerinin yapıldığı yerden ya da yeniden tutturulmuş parçalardan kanı alarak kan damarlarındaki tıkanıklığı açıyorlar. Ayrıca Hirudo sülüğünün salyasında antikoagülan görevi görüp kanın pıhtılaşmasını önleyen bir kimyasal da var. Bir sülüğün ısırığı, kendi anestetiği sayesinde acısızdır.