Türk Dili ve Edebiyatında Şiir Bilgisi

Türk Dili Ve Edebiyatında Şiir bilgisi

 

Şiir Nedir?

Bir kişinin duygu ve düşünlerini dizeler halinde sanatlı ve ahankli bir biçimde genellikle coşku ve heyecan katarak okuyana yada dinleyene aktarmak amacıyla yazılan ya da söylenen edebi türe “şiir” denilmektedir.

 

Şiir Bilgisi

Redif Nedir?

Mısra sonlarında okunuşları, yazılışları, görevleri ve anlamları aynı olan kelimelerin, eklerin, kelime ve kelime gruplarının tekrar edilmesi ile sağlanan ses benzerliğine redif adı verilmektedir.

 

Kafiye Nedir?

 

Mısranın sonlarında okunuşları veya yazılışları aynı, anlamları ve görevleri farklı olan harflerin, hecelerin yada sözcüklerin tekrar edilmesi ile sağlanmakta olan ses benzerliklerine kafiye adı verilmektedir.

Kafiyenin bir diğer adına uyak denilmektedir. Kafiyenin yani uyağın örgüsünün 4  hali bulunmaktadır. Bunlar,

1.       Düz kafiye

2.       Çapraz Kafiye

3.       Sarma ya da sarmal kafiye

4.       Mani tipi kafiye

5.       Koşma tipi kafiyedir.

 

Düz kafiyenin dizelerde sıralanışı “ a a a a” ya da “a a b b “ şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Çapraz kafiyenin dizelerde sıralanışı “a b a b” şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Sarma ya da sarmal kafiyenin dizelerde sıralanışı “a b b a” şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Mani tipi kafiyenin dizelerde sıralanışı “a a x a” şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Koşma tipi kafiyenin dizelerde sıralanışı “a a a b” şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

 

Kafiye (Uyak) Çeşitleri

Kafiye yani uyağın 5 çeşiti bulunmaktadır.

1.       Yarım Kafiye: Dizelerde bulunan tek harf benzerliğine yarım kafiye adı verilmektedir.

2.       Tam Kafiye: Dizelerde iki harfe dayanan benzerliğe ise tam kafiye adı verilmektedir.

3.       Zengin kafiye: dizelerde bulunan ikiden fazla harf benzerliğine zengin kafiye adı verilmektedir.

4.       Tunç kafiye: kafiyeyi oluşturan sözcüklerden birinin diğeri içinde olması durumunda oluşan kafiyeye tunç kafiye adı verilmektedir.

5.       Cinaslı kafiye: sesteş sözcüklerden oluşan kafiye türüne cinaslı kafiye adı verilmektedir. Örneğin: gül / gül

 

Nazım Birimi Nelerdir?

Mısra: Mısranın diğer adına dize denilmektedir. Şiirin her bir satırına mısra yani dize denilmektedir.

Beyit: Beyitin diğer adına ikilik adı verilmektedir. İki dizelik birime beyit adı verilmektedir.

Dörtlük: dört dizelik birimin her birine dörtlük adı verilmektedir.

Bent: İki yada dört dizeden farklı birimde olan her dizelere bent denilmektedir.

 

Şiirde Ölçü Birimleri Nelerdir?

Ölçünün diğer adına vezin denilmektedir. Şiirde dizelerin hece sayısına veye hecelerin ses değerlerine göre bir uyum içerisinde olması amacı güderek uygulanan yöntemlere ölçü yani vezin denilmektedir. 3 çeşit şiir ölçü çeşitleri vardır: Bunlar, hece ölçüsü, aruz ölçüsü ve serbest şiirdir.

1.Hece Ölçüsü

Dizelerdeki hece sayılarının eşitliğine dayanan ölçüye hece ölçüsü adı verilmektedir. Hece ölçüsü ile yazılmış dizelerde okunurken belli yerlerde durulmaktadır. Bu durulan yerlere “durak” ismi verilmektedir. Türk edebiyatında hala en yaygın olarak kullanılan, hem milli hem de en eski ölçü hece ölçüsüdür. 7’li hece ölçüsü, 8’li hece ölçüsü, 11’li hece ölçüsü ve 14’lü hece ölçüsü en çok kullanılan hece ölçüleridir.

2. Aruz Ölçüsü

Diğer adı aruz veznidir. Dizelerdeki uzun ve kısa hecelerin uyumuna dayanan ölçüye aruz vezni yani aruz ölçüsü denilmektedir. İslamiyetin kabul edilmesinin ardından Arap edebiyatı ve İran edebiyatından Türk edebiyatına girmiştir. Özellikle aruz vezni divan edebiyatında çokça kullanılmaktadır.

3. Serbest Yazılmış Şiir

Hecelerin sayısı, uzunluğu, kısalığı gibi hiçbir ölçüye dikkat edilmeksizin yazılan şiir türüne serbest şiir denilmektedir. Batı edebiyatından türk edebiyatına geçen ölçü şeklidir ve Tanzimattan sonra kullanımı popüler olmaya başlamıştır.