Kadı Burhanettin (Burhaneddin) Kimdir?

Kadı Burhanettin, Kayseride 1345 yılında doğmuştur. Döneminde babadan oğla geçmekte olan kadılık mesleği yapan bir ailenin çocuğu ola Kadı Burhanettinin asıl adı Ahmed’dir. Babası ise Kayseri kadısı olan Şemseddin Mehmed’dir. 1365 yılında kadı olan Kadı Burhaneddin sülalesinde Kayseri de kadılık yapan son kişidir. Arapça, Farsça, sarf, lügat, nahiv, beyan, meani, hesap, aruz, mantık ilimlerine vakıf olan Kadı Burhaneddin,usul-u fıkıh, feraiz, tefsir, hadis, heyet ve tıp eğitimleri de almıştır. Mevlana Kutbuddin Raziden dersler alan Kadı Burhaneddin, Seyyid Muhammed Neyliden Külliyatı Kanunu okumuştur. Kayseride olduğu süre içeresinde adaletli olması ile halk tarafından sevilen Kadı Burhaneddin devletin ileri gelenleri tarafından 9 şubat 1381’de naib ( hükümdar vekili) yapılmıştır. 1381 tarihinin sonlarına doğru hükümdarlığını ilan eden Kadı Burhaneddin Akkoyunlu Türkmenlerinden olan Karayülük Osman Bey tarafından öldürülmüştür.

Arapça telif eserlerin yanı sıra şiirler yazan Kadı Burhanettin Oğuz ve Doğu Türkçesine hakimdir. Şiirlerinde farsça tamlamalara da yer veren şair, yeni kelimeler bulması ve kullanması ile (soruşmak gibi) dikkat çeker. İran şiir mazmunlarını Türk şiirine getiren Kadı Burhaneddin, cinas, tevriye sanatlarına başvurmuş taklidi seslerden faydalanmıştır. Gazellerinde insan yüreğine hitap eden Kadı Burhanettin, kendine has özgün benzetmeler yapmıştır. Şiirlerinde yer yer ki edatı kullandığı görülen Kadı Burhanettin yeni buluşlar yapmıştır. Tıplı ahmedi gibi kargı ve ney sözcüklerini boy anlamına gelecek şekilde kullanan Kadı Burhanettin şiirlerinde okuyucuyu ilahi bir yöne götürmektedir. Yaptığı kafiyelerden milli zevke düşkünlüğü belli olan Kadı Burhanettin, şiirlerinde ahengi karşılıklı konuşmalar yolu ile okuyucuya hissettirmektedir. Kadı Burhanettinin Arapça yazmış olduğu İksirü’s Saadat fi-Esraril İbadat, Tercihüt Tavzih-Tavzih iki mensur eseri ve bir adet Türkçe divanı bulunmaktadır.