Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı (1839-1896)

Bu makalede tanzimat dönemi türk edebiyatı, tanzimat dönemi türk edebiyatı hazırlık dönemi ve özellikleri, tanzimat dönemi türk edebiyatı birinci dönem ve özellikleri, tanzimat dönemi türk edebiyatı ikinci dönem ve özellikleri hakkında bilgi edinebileceksiniz. 

 Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı (1839-1896)

1839 senesinde toplumsal yaşamda Batılı anlamda dönüşümler gerçekleştirmeyi hedefleyen Tanzimat Femanı’nın ilanıyla başlayan ve 1896 senesinde başlayan Servet-i Fünun Dönemine kadar süren dönem.

1)    Hazırlık Dönemi

1839 Tanzimat Fermanı’ndan 1860’ta ilk özel gazetenin çıkışına kadar geçen süreye hazırlık dönemi adı verilmektedir. Bu dönemin diğer dönemlerden ayırıcı özelliği edebiyatımızda Batılı anlamda yeniliklerin başlamasıdır.

Bu dönemde;

1831 senesinde ilk resmi gazete olarak bilinen Takvim-i Vekayi Gazetesi çıkmıştır.

1840 senesinin ilk yarısında resmi gazete olan Ceride-i Havadis gazetesi çıkmıştır.

Batıdan ilk çevirileri şiirler Tercüme-i Manzume yayınlandı.

İlk roman çevirisi olan Telamak adlı eser çevirisi yayınlandı.

İlk modern tiyatro oyunu olan Şair Evlenmesi yazıldı.

2)    Birinci Dönem

1860 senesinde ilk özel gazete olan Tercüman’ı Ahval’in yayınlanmasının ardından 1878’de I. Meşrutiyet’in kaldırılmasına kadar süren döneme Tanzimat Birinci Dönem adı verilmektedir. Bu dönemin ayırıcı özelliği hazırlık dönemindeki denemelerin ardından Batılı anlamda özgün edebi eserlerin halkın bilinçlendirilmesi amacıyla verilmeye başlamasıdır.

Birinci Dönemin Özellikleri

Sanatçılar genellikle Fransa’da eğitim görmüşlerdir. Batıcı ve yenilikçilerdir.

Sanatlarını toplumun batılı değerleri kavraması amacı ile kullanmışlardır.

Dilde sadeliği hedeflediler fakat bu dönemde başarılı olamamışlardır.

Edebiyatımızda roman, makale, eleştiri, roman ve noktalama işaretleri gibi konularda birçok ilk bu dönemde gerçekleştirilmiştir.

Sanatçılar romancı, şair, devlet adamı, tiyatro yazarı gibi çok yönlü kişilerden oluşmaktaydı.

Eserlerde çoğunlukla ulus, vatan, bağımsızlık, adalet, hak, eşitlik gibi kavramların işlendiği görülmektedir.

Edebi eserlerdeki konular değişmesine rağmen biçim olarak eskiden kopamamışlardır.

Çoğunlukla divan şiirinin nazım biçimlerini kullandılar. Hece ölçüsünü de denemişlerdir.

Yazarların hemen hepsi politikacı ve mücadele adamıydı.

 

3)    İkinci Dönem

I.Meşrutiyet’in kaldırılması ile başlayan ve 1896’da Servet-i Fünun dergisi çevresinde yeni bir edebiyat topluluğunun oluşmasına kadar süren ve ilk dönemden farklı olarak toplumsal sorunlardan uzak durarak sanatı ön plana çıkaran edebiyat dönemine Tanzimat İkinci Dönemi adı verilmektedir.

İkinci Dönem Özellikleri

Şiirde romantizmin öyküde ve romanda realizm ve natüralizmin etkisi görülmüştür.

Siyasi ve toplumsal konulardan bireysel konulara geçiş yapılmıştır.

Toplumsal kaygılarla değil, sanat sanat kaygısı ile yazılmıştır.

Dilde sadeleşme çabalarının terk edildiği görülmüştür.

Şiirde konu birliği sağlanmıştır.

Aruz ölçüsü ile Batılı şiir teknikleri kullanılmıştır.

Şiir düz yazıya yaklaştırılmıştır.

Tiyatro eserleri oynanmak için değil okunmak için yazılmıştır..,