Tarihteki İlk Kadın Şair Kimdir?

Tarih boyunca hep erkek şairlerin varlığından, erkeklerin aşık kadınların maşuk olduğundan bahsedilir durulur. Peki biz kadınlar hiç mi sevmedik yani? Hiç aşık olup şiirler yazmadık mı? Aksine, çok fazla bilinmese de hem dünya tarihi hem de Türk edebiyatı tarihinde birçok kadın şair bulunmaktadır. Özellikle erkek egemen topluluklarda kadın şairler, erkek isimleri ile ve erkek mahlasları ile şiirler yazarak kimliklerini gizlemek zorunda bırakılmıştır.

 

Tarihte bilinen ilk kadın şair mezopotamya topraklarından çıkan Enheduanna adında bir kadın şairdir. Kral I. Sargon kızı olan Enheduanna babası tarafınca baş rahibe olarak atanıyor. Uruk şehrinin tanrısı olan An’ın mabedini yönetmenin yanısıra din adamlarının başı olarak görülüyordu. Birçok ilahi de yazan Enheduanna’nın yazdığı eserler sümercedir ve kadınlar tarafınca ağızdan ağıza söylenerek yayılmıştır. Edebiyat açısından önemli bir kişilik olan Enheduanna’nın şiirleri politik, dini ve tarihi açıdan oldukça önemlidir. 4500 sene öncesinin başrahibesi ve prensesi olan Enheduanna’nın şiirlerinin bir bölümü günümüz Türkçesi’ne şu şekilde çevrilmiştir:

Tanrıça İnnanna me’lerin hanımı olarak övülüyor,

Bütün me’lerin kraliçesi, görkemli bir ışık

Parıdayan giysi içinde görkemli bir kadın

Göğün ve Yerin sevgilisi,

Gök tanrısının fahişesi, mücevherlerle donanan,

Yüksek rahibeliğe uygun bulunan,

Tiara giysisinin içinde çekici görünen,

Elinde yedi me tutan,

Bütün me’lerin koruyusucu kraliçe

Sen dağlara tufan getirensin

Sen fırtına tanrısı gibi gürleyensin

Gök ve yerin innası sen biriciksin

Ülkeye alev, ateş gibi yağmur olansın

Anın kutsal emriyle tanrıvari sözleri söyleyensin

Yabancı ülkeleri yıkayan, fırtınaya kanat takansın

Enlilin sevgilisi, sen ülkede uçansın

Ay tanrısının kızı, sen aydan da yücesin

Başkaldıran dağın yola getirilmesi gibi

Saygı göstermekte dağda bitkileri lanetledin,

Yüce kapısını onun küle çevirdin

Nehirlerinden onun kan akıttırdın,

Ordusu sana gönüllü olarak tutsak oldu

Dağılan güçler sana isteyerek geldi

Güçlü adımları sana geçit yaptılar

Kentteki eğlence yerleri kargaşa doldu

Delikanlıklar sana tutsakolarak geldi

Baş kaldıran inanna ve uruk şehri

Bu ülke senindir demeyen şehir

Bu şehir babanındır demeyen şehir

Söylediğin kutsal emir, senin yolundan döndürdü

Onun yatağından uzaklaştın

Kadını kocasına sevgisini asla söylemedi

Gece onlar sevişmedi

Kadın kalbini kocasına açmadı

Sinin büyük kızı şahlanmış inek

Kraliçe sen andan büyüksün

Kraliçelerden büyük kraliçe

Kutsal döşeğinden çıkar çıkmaz annenden büyüksün

Bilge, akıllı, bütün ülkelerin  te kraliçesi

Yaşayan insanları ve canlıları çoğaltan

Senin için Bu kutsal şarkıyı söylüyorum

Enheduanna’nın Uruk şehrinden sürülmesi

Kutsal giparu’dan önüne geldim

Ben baş rahibe, ben EnHeduanna,

Tören sepetimi taşırken neşeli  bir şarkı söyledim

Fakat meydana getirdiğin o yerde  ben oturamıyorum artık

Günün ışıkları yaklaşıyor…

Benim üzerimdeki ışık ise yok oluyor

Gölge ışığa doğru yaklaşıyor

Ve kum fırtınası gibi onu kaplayacak

Benim tatlı sesim neden bozuldu,

Bana zevk veren her şey birden toza döndü.

Ey Sin! Gök kralı!

 Bana ne yaptı bu Lugalanne?

An’a söyle, İnanna beni artık kurtarsın!

O, Lugalanne’nin erkekliğini  artık alsın!

Dağ ve tufan onun elinde, o beni de şehri titretti.

Ona söyle! Kalbi  artık benim için sakinleşsin!

Ben Enheduanna ona bir dua edeceğim

Gözyaşlarımı lezzetli bir içki gibi İnanna için akıtacağım

Ona bir selam, söyleyeceğim

Uruk şehrinin lanetlenmesi,

Lugalanne An’ın bütün törenlerini  de değiştirdi

An’dan Eanna’yı aldı

Güzelliği bozulmayan, sonsuza kadar çekici evi

Lugalanne bir harabeye çevirdi

Yüce An’dan korkmayan

Uruk! Nanna’ya karşı başkaldıran!

An onu terk etsin artık!

Şehir An tarafınca parçalansın!

Enlil tarafınca lanetlensin!

Ağlayan o çocuğu annesi de susturamasın!

Ey hanımım! Ağıt gemisi düşman toprağına yanaşmıştır

Orada ben kutsal şarkımı söylerken öleceğim

Çok kötü bir şekilde bana saldırıldı,

Vakti ile zafere erişen ben, mabetten  de atıldım

Bir kırlangıç gibi beni pencereden uçurdu.

Benim Yaşamım yitirildi.

O beni dağlara doğru sürdü.

Başrahibelik tacımı başımdan çıkarttı.

Tanrıça İnanna’ya yakarış bu

Çok değerli  en değerli hanımım,

An’ın sevdiği,

Senin o kutsal kalbin çok yücedir,

Ve O Benim için o sakinleşsin!