DUYU EĞİTİMİ ETKİNLİĞİ: DUYU ORGANLARIM

 

DUYU EĞİTİMİ ETKİNLİĞİ

DUYU EĞİTİMİ MATERYAL TASARIMI

OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENİ GAMZE KARAALİ

MATERYALİN TASLAK ÇİZİMİ

                MATERYAL ÇİZİMİ

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ	EVET	HAYIR
Final Uygulama çalışma yaprağını incelediniz mi?	*
Size tahsis edilen problem durumu ile ilgili beyin fırtınası ve odak görüşme yaptınız mı?	*
Taslak çizimi oluşturmak için gerekli malzemeleri temin ettiniz mi?(Taslak çizim kağıdı,kurşun, kalem,silgi,kalemtraş,cetvel,pergel, boya kalemleri (keçeli kalem)	*
Çizim araç ve gereçlerini hazır hâle getirdiniz mi?	*
Materyalinize karar verdiniz mi?	*
Çizimlerin işlem sırasını belirlediniz mi?	*
Taslak çizimde materyalin gerçek boyutlarına (ebatlarına) karar verdiniz mi?	*
Taslak çizim üzerine materyalin gerçek boyutlarını (ebatlarını) yazdınız mı?	*
Taslak çizim üzerinde materyalin biçimine ve şekline karar verdiniz mi?	*
Biz bu taslak çizimde yer alan materyali hangi sembollerle- simgelerle-nesnelerle tasarlarsak daha nitelikli olur? sorusunu cevapladınız mı?	*
Materyali tasarlarken kullanacağınız malzemelerinizi belirleyip listesini taslak çizim kağıdına yazdınız mı?	*
Taslak çizim kağıdı üzerinde materyalde kullanacağınız renkleri belirlediniz mi ve taslak çizim kağıdına yazdınız mı?	*
Taslak çizim kağıdına materyalin görsel ve yazınsal önermelerini yazdınız mı?		*
Materyali taslak çizimini yaparken yaratıcılığın aşamalarını kullandınız mı?	*
Taslak çizim kağıdını inceleyerek tasarımınız üzerinde değerlendirmelerinizi yaptınız mı?	*
Materyalin taslak çizimi ile ilgili eksiklikleri ,boşlukları ,zayıf yönlerini belirleyip tekrar hazırlık aşamasına dönüp yeniden gözden geçirip(bilgi – materyal-tasarım boyutunda) ,bunlarla ilgili hipotezler geliştirip çözüme ve sonuca daha nitelikli ulaştınız mı?	*
Zaman yönetimini doğru ve nitelikli kullandınız mı?	*
Materyal amacına hizmet ediyor mu?	*
Taslak çizim süreci tamamlandın mı?	*
Taslak çizimi yapılan materyalin yüklü olduğu kazanım ve göstergeleri taslak çizim kağıdına yazdınız mı?	*
Taslak çizimi yapılan materyal ile ilgili etkinlik planı yazdınız mı?	*
Taslak çizimi yapılan materyalinizin künyesini (yaratıcı isim)belirlediniz mi?	*

KİŞİSEL KANAAT RAPORU

Bu materyali tasarlarken öncelikli amacım çocuğun duyularını etkileyerek çalıştırmak ve duyu algısının ayrıntı ölçeğini güçlendirmek oldu. Duyu organları bireylerin dünyaya açılan pencereleridir. Etkinlik içinde değerlendirildiğinde materyalin çocuğun duyuları ile ilgili yeni bir pencereye sahip olmasını sağladığımı düşünüyorum. Materyalimin çocuğun  birçok duyudan habersiz bir zihin yapısına sahip olmasına engel olacağı kanaatindeyim.  Çocuğa sunulacak uyaranların zengin, düzenli ve sistematik olması hazırlanan bu materyal ile sağlanabilir. Duyu organları ile ilgili bir duyu küpü onun analitik düşünmesi için çocuğa fırsat tanır.  Bu duyu materyalinde çocuğun görme ve dokunma duyusuna aynı anda hitap ettiği gözlemlenir. Küp içine bir adet zil koymayı da planladım ancak çocuğun zihinsel karmaşa yaşamaması için bu düşüncemden vazgeçtim. Bu uygulamayı tüm duyu organlarını keşfetmesi adına yaparak yaşayarak ilerlemesi için etkinlik içinde yer vererek daha koordineli bir geçiş sağladığımı düşünüyorum. Her çocuğun sahip olması gereken bir materyal olan duyu küpünü göreve başladığımda kendi sınıfımda da  yer veriyor olacağım. Montessori “Çocuğun eline koymadığınız şeyi aklına koyamazsınız.” demiştir.  Bu ifade duyu eğitimde biz eğitimcilere bir yol haritası çizmek için fikir verir. Bu materyali tasarlarken de düşüncem çocuğun aklına yerleştirmek istediğim duyu hassasiyetlerini eline vereceğim ve dokunarak temas ederek inceleme bulduğu bu materyal ile kazandırmak oldu.  Her aşamasında heyecanlandım ve büyük bir istek içinde hazırladım.

Duyu materyalleri hayatının her anında çocuğun yörüngesinde yer almalıdır. Duyuların hassaslaştırılması ve odaklanmayı sağlamanın sonucunda da dikkat eksikliği ya da hiperaktivite bozukluğu en aza indirilmiş olur ya da engellenir. Çocuk oynayarak öğrenir ve unutulmamalıdır ki bu tasarlanan materyaller ile oynamak çocuğun en önemli işidir.

 

 

 ETKİNLİK ADI : DUYU ORGANLARIM

ETKİNLİK ÇEŞİDİ: TÜRKÇE – OYUN ETKİNLİĞİ (BÜYÜK GRUP ETKİNLİĞİ)

YAŞ GRUBU:48-66 AY

KAZANIM VE GÖSTERGELER

BİLİŞSEL GELİŞİM

Kazanım 1. Nesne/durum/olaya dikkatini verir. (Dikkat edilmesi gereken nesne/durum olaya odaklanır. Dikkatini çeken nesne/durum/olayı ayrıntılarıyla açıklar.)

Kazanım 5. Nesne veya varlıkları gözlemler. (Nesne/varlığın adını, rengini, şeklini, büyüklüğünü, uzunluğunu, dokusunu, sesini, kokusunu, tadını söyler.)

MOTOR GELİŞİM

Kazanım 1. Yer değiştirme hareketleri yapar. ( Yönergeler doğrultusunda yürür.)

Kazanım 4. Küçük kas kullanımı gerektiren hareketleri yapar.( Nesneleri üst üste / yan yana dizer. Nesneleri takar, çıkarır.)

DİL GELİŞİMİ

Kazanım 1. Sesleri ayırt eder. (Sesin geldiği yönü söyler. Sesin kaynağının ne olduğunu söyler. Sesin özelliğini söyler. Sesler arasındaki benzerlik ve farklılıkları söyler.)

Kazanım 5. Dili iletişim amacıyla kullanır. (Konuşma sırasında göz teması kurar. Konuşmayı başlatır. Konuşmayı sürdürür. Konuşmayı sonlandırır.  Konuşmak için sırasını bekler.)

Kazanım 8. Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder. (. Dinledikleri/izledikleri ile ilgili sorulara cevap verir.)

Kazanım 10. Görsel materyalleri okur. (Görsel materyalleri inceler. Görsel materyalleri açıklar.  Görsel materyallerle ilgili sorulara cevap verir.)

MATERYALLER: Duyu küpü, duyu adımları, duyu panosu, duyu kartları, ayna, yiyecekler, kokusu olan varlıklar, ses cihazı

KAVRAMLAR : Tatlı , tuzlu , acı , ekşi, yumuşak- sert, pürüzlü- pürüzsüz, tırtıklı-tırtıksız, kaygan

 

ÖĞRENME SÜRECİ

Öğretmen çocuklardan uygun düzende oturmalarını ister. Ardından onlara “Sabah kahvaltıda ne yediniz, okula gelirken yolda neler gördünüz, hangi sesleri duydunuz, okulun bahçesindeki gülleri kokladınız mı ya da o güllerin dikenlerine dokundunuz mu?” şeklinde sorular sorar ve sohbet eder. Verilen cevaplar doğrultusunda çocuklara beş duyu organımız olduğunu, bu organlarımızın neler olduğunu, duyu organlarımız olmasaydı neler olabileceğini ve dünyayı onların sayesinde anlayabildiğimizi anlatır.

“Gözlerimiz ile görür, dilimiz ile tadar, kulaklarımız ile duyar, derimiz (Ellerimiz, tenimiz)  ile hisseder ve burnumuz ile etrafımızdaki kokuları anlarız, algılarız” şeklinde bilgi paylaşımında bulunur. Ardından “Duyu Organlarım“ isimli bir şarkıyı hazırlamış olduğu duyu parmak kuklaları (Şekil 1) ile söyleyeceğini belirtir ve dikkatle dinlemelerini ister.

 

 

 

 

 

 Şekil 1_Duyu organları parmak kuklaları

Şarkı çocukların istekleri doğrultusunda birkaç defa tekrarlandıktan sonra öğretmen çocuklara birkaç bilmece soracağını söyler.

BİLMECELER

Her yeri görür kendini görmez (Göz)

İki deliği vardır , her kokuyu hemen alır, (Burun)

Ham ham dünyayı yutar, tatlı mı ekşi mi anında anlar (Dil)

Her şeyi duyar , başımın iki tarafında yatar (Kulak)

Yumuşak- sert, pürüzlü- pürüzsüz, tırtıklı-tırtıksız, kaygan dokununca farkına varırız onunla her zaman (El, deri)

Öğretmen bilmecelerden sonra sınıfa bir boy aynası getirir ve çocuklardan her birinin sırayla aynanın karşısına geçerek neler gördüğünü anlatmalarını ister .(Fiziksel görünüm, kıyafet detayları vb ) Çocuklara dünyada yer alan her şeyi görmemizi sağlayan duyu organının göz olduğunu belirtir.  Ardından çocuklardan uygun şekilde mindere oturmalarını ve gözlerini kapatmaları istenir.  Öğretmen bir ses yayın cihazından yüksek, alçak, tiz, kalın vb sesler dinletir.

Hem sesin yönü hem de sesin özelliği hakkında konuşulur. İşitme eyleminin kulaklarımız aracığı ile gerçekleştiği belirtilir. Daha sonra öğretmen herkesin kıyafetine dokunmasını ister ve kıyafetinin özelliğini arkadaşları ile paylaşması ister.(İlk örneği öğretmen verir. “ Benim kazağım pürüzlü, ayakkabılarım kaygan, eşofmanım yumuşak”) Derimiz –tenimiz ile dokunma duyumuzu kullanabildiğimizi anlatır.  Öğretmen ardından sirke, kavun, çilek, salatalık, vanilya, tarçın , parfüm, kahve gibi kokusu olan malzemeleri masanın üzerine koyar.  Çocuklardan sırayla istasyon ilerleyişi ile masanın üzerindeki her şeyi koklamalarını ister. Tüm çocuklar koklama işlemini bitirdikten sonra konular hakkında konuşulur.  Kokuları algılamak için burnumuzu kullandığımızı ifade eder. Öğretmen yine istasyon kurarak çocuklara ekşi erik, muz, biber, kraker gibi yiyeceklerin olduğu bir tabağı gösterir. Çocuklara isteyen olursa ilgileri doğrultusunda yiyeceklerin tadına bakabileceğini söyler. Gönüllü olan çocukların yiyecekleri tattıktan sonraki düşüncelerini arkadaşları ile paylaşmaları istenir. Tadına bakılan yiyeceğin dilimiz aracılığı ile ekşi, tatlı, acı, tuzlu gibi özellikleri anladığımızı belirtir.

Öğretmen tüm duyu organları hakkında  bilgi verdikten sonra çocuklara bir hikaye anlatacağını söyler. (Parmak kuklaları kullanılarak . Şekil 1)

 

İKRA’ NIN DUYU ORGANLARI

İkra’nın duyu organları anlatıyor: Merhaba çocuklar, biz İkra’ nın gözleriyiz. İkra bizimle oyuncaklarını, bisikletini, gökyüzünü, kitabını kısacası etrafındaki her şeyi görür. İkra, bize sahip olduğu için çok mutlu. “İyi ki çevremdeki varlıkları görebilmemi sağlayan gözlerim var.” diye düşünüyor. Merhaba, biz de İkra’nın kulaklarıyız. İkra bizimle kuş cıvıltılarını, annesinin sesini, zil sesini, saat alarmını kısacası tüm sesleri duyar. İkra “İyi ki tüm sesleri duyabilmemi sağlayan kulaklara sahibim.” diye düşünüyor. Ben de İkra’nın burnuyum. İkra benimle çiçeklerin, yemeğin kokusunu, kötü çöp kokularını, parfüm kokularını  hisseder. İkra “İyi ki de tüm kokuları hissedebilmemi sağlayan burnum var.” diye düşünüyor. Merhaba biz de İkra’nın ağzı ve diliyiz. İkra bizimle tat alır, yemek yer. Yiyecekler acı mı, tatlı mı, tuzlu mu, ekşi mi anlar. İkra bize sahip olduğu için çok mutlu. Bizler de İkra’nın elleriyiz. İkra bizimle, oyun oynarken arabasını; yemek yerken de kaşığını , yazı yazarken kalemini tutar. Pamuğun yumuşaklığını, dikenin sivriliğini, sobanın sıcaklığını, karın soğukluğunu hisseder. İkra bize de sahip olduğu için çok mutlu. “İyi ki ellerim var. Resim yapmak için boyamı; pastamı yiyebilmek için çatalımı tutabiliyorum.” diye düşünür. (Bütün parmak kuklaları gösterilerek) Biz de İkra bizi hep güzel şeyleri yapmakta kullandığı için çok mutluyuz.”  der.

 

Öğretmen hikaye bitiminde çocuklara aşağıda yer alan soruları yöneltir.

·         Sabah uyandığımızda gökyüzünü hangi duyu organımız ile algılarız?

·         Annemizin kokusunu almak için hangi duyu organımı kullanırız?

·         Kardeşimiz ağladığına bunu hangi organımız ile anlarız?

·         Beslenmede yediğimiz yemeğin tadını hangi duyu organımız ile fark ederiz?

·         Elimize bir kağıt aldığımızda onun pürüzlü mü pürüzsüz mü olduğunu fark etmemizi sağlayan duyu organımız hangisidir?

Soruların ardından öğretmen çocuklara bir oyun oynayacaklarını belirtir.  Çocuklara daha önceden hazırlamış olduğu duyu küpünü gösterir (Şekil 2). Her yüzünde bir duyu organın resmi yer alan (Şekil 3) bu küp müziğin (Enstrümantal müzik) başlaması ile yere atılacak. Küpün yüzeyinde yer alan duyu organı belirlenecek. Daha sonra duyu adımları isimli yol üzerinden yürünecek. (Şekil 4)   Ardından her duyu organına ait duyu kartlarının olduğu masaya gelinecek. (Şekil 5) Masadan ilgili duyu organına ait bir kart seçilerek duvarda yer alan duyu panosunda (Şekil 6) uygun olan yere kart yerleştirilecek. Tüm çocuklar sırayla müzik eşliğinde devam edecek. Tüm kartlar bitirilerek duyu panosu tamamlanacak (Şekil 7) ve ardından tüm çocuklar ile incelenecek. Oyun sonunda tüm çocuklar birbirini alkışlar.

Şekil 2_Duyu küpü

Şekil 3_Duyu küpü yüzleri

Şekil 4_Duyu adımları

Şekil 5_ Duyu kartları

Şekil 6_Duyu panosu

 Şekil 7 _Tamamlanmış duyu panosu

DEĞERLENDİRME

·         Duyu organlarımız nelerdir?

·         Aynada neler gördün?

·         Oyunu oynarken neler hissettin?

·         Duyu organlarımız olmasaydı ne olurdu?

·         Hikâyeyi, bilmeceleri sevdiniz mi?

 

AİLE KATILIMI

Çocuklar ile resimlerde yer alan etkinlikler uygulanır ve sonuçları ilgili duyu organını kapsayacak şekilde eşleştirilir. (Örn; radyo dinlemek –kulak, dürbün kullanmak – göz )

UYARLAMA

Sınıfta ortopedik yetersizliği olan bir çocuk varsa; yetersizlik durumuna göre oyun sırasında rehberlik edilir.

 

MATERYAL RAPORU

Materyalin tasarlanma amacı

Çocuğun duyularını soyuttan somuta daha yumuşak bir geçişle aktarılabilmesi için görme ve dokunma duyusuna hitap eden bir tasarım yapılmıştır.  Duyu küpü sayesinde çocuk kaç duyu organı olduğunu, bu duyuların neler olduğunu, duyu organları ile neleri algılayabileceğini çocuğa görsel olarak sunulması amaçlanarak hazırlanmıştır.

Materyal ile ulaşılmak istenen hedefler

·         El göz koordinasyonu gelişimini desteklemek,

·         Yaptığı işe yoğunlaşmasını sağlamak,

·         Duyularını hassaslaştırmak,

·         Bellek ve görsel algısını desteklemek,

·         İnce ve kaba motor gelişimini desteklemek,

·         Yaşadığı çevreye olan duyarlılığını ve uyumunu arttırmak.

 

Materyalin işlevi

Materyal çocuğun hedeflenen davranışlara ulaşması için hazırbulunuşluk derecesine uygun olarak tasarlanmıştır. Duyu organlarını öğrenmeyi kalıcı ve eğlenceli bir hale getirecek şekilde özelliğe sahiptir. Çocuğa oyun ile öğrenme sağlayacak yeterliliktedir. Beş yüzünde bir duyu organı bir yüzünde de tüm duyuların toplu olarak yer aldığı bir duyu küpü çocuğun öğrenme sürecini güçlendirir.  Çocuk duyu küpünü rastgele atarak küpün yüzlerinde olan duyu organlarına ait bilgileri ve o organların kullanım alanlarını bu materyal sayesinde kolaylıkla kavrar. Etkinlik içine yerleştirilen aşamalar ile duyu küpü çocuğun bireysel olarak yaptıkları ile öğrenmesini kolaylaştırır. Çocuk duyu materyali sayesinde görsel materyalleri de okumayı analiz etmeyi kavrar. Bu materyal gerçek dünyayı somut şekilde algılamasını sağlar.  Materyal sade , anlaşılır, kolay kavranabilecek şekil ve boyutta , uygun olan malzeme ile ulaşılabilir ve rahat kullanılabilir şekildedir.