Divan Edebiyatının 41 Önemli Şairi Kimlerdir?

 

 Bu makalede divan edebiyatı şairleri, divan edebiyatının edebi kişilikleri, divan edebiyatı sanatçıları, divan edebiyatı sanatçılarının hayatı ve edebi kişilikleri hakkında bilgi vermek istedim.

İşte divan edebiyatı sanatçılarının hakkında ufak ama değerli bilgiler:

1.    Şeyyad Hamza:

Hem aruz hem de hece ölçüsü kullanan şairdir. Genellikle eserlerini didaktik olarak vermiştir. 13. Yüzyılda yaşamıştır. Anadolu’daki ilk Türkçe mesnevi olan Yusuf ile Züleyha mesnevisini yazmıştır.

2.    Hoca Dehhani: 13. Yüzyılda Konya’da yaşamıştır. Din dışı konularda şiir yazan ilk divan şairidir. Selçuklu şehnamesi mesnevisini kaleme almıştır.

3.    Ahmet Fakih: 13.yüzyılda anadolu’da yaşayan şairlerdendir. Divan edebiyatı ilk şairlerindendir. Çarhnameyi yazmıştır. (didaktik mesnevi kaside)

4.    Mevlana: 13. Yy’da Konya’da yaşamıştır. Birkaç Türkçe beyiti dışında tüm şiirlerini Farsça ile yazan ünlü tasavvuf şairi olan Mevlana Mevlevilik tarikatının kurucusu olarak bilinmektedir. Mesnevi-i Maneviye mesnevisi ile Divanı Kebir ve mektubat başlıca eserlerdir.

5.    Sultan Veled: Mevlananın oğlu olan Sultan Veled 13. Yy da konyada yaşamıştır. Tasavvuf konuları üzerine Türkçe ve farsça şiirler yazmıştır.

6.    Gülşehri: 14. Yüzyılda Anadolu topraklarında yaşayan gülşehri, aruz ölçüsü ve dile oldukça hakimiyeti ile tanınan bir divan şaiirdir. Mantukut tayr manzum çevirisii alegorik mesnevi, Felekname ise farsça mesnevidir.

7.    Aşık Paşa: Dil bilincine sahip olan ilk şairlerden biri olan aşık paşa, 14. Yy’da kırşehirde yaşamıştır. Mutasavvıf şairlerinden olan aşık paşa aruz ölçüsü ve hece ölçüsü kullanmaktadır. Tasavvufu öğretmeyi amaçlayan garipname adında bir mesnevisi bulunmaktadır.

8.    Ahmedi: 14. 15 yüzyıl arası Bursa ve İstanbulda yaşayan Ahmedi, çağının en büyük divan şairi olarak bilinmektedir. İskendername ve Cemşid-i Hurşit mesnevileri ile tanınmaktadır.

9.    Kadı Burhanettin: 14. Yüzyılda sivas ve kayseri illerinde yaşayan kadı burhanettin, Azeri lehçesi kullanarak eserlerini yazmıştır. Hem aruz vezni hem de hece ölçüsü ile şiirler yazan kadı burhanettin, tuyuğ türünü edebiyatımıza kazandıran şairdir. Gazelleri de oldukça başarılıdır.

10.  Kul Mesud: çevirileri ile bilinen kul mesud 14. Yüzyılda yaşamıştır. Kel ile Dimnenin çevirisi ile bilinmektedir. Çeviri manzumdur.

11.  Nesimi: 14. Yüzyılda bağdatta yaşayan nesimi, divan şiirinin yunus emresi olarak kabul görülmektedir.  Azeri Türkçesi kullanarak, lirik bir anlatımla söylediği şiirlerle hurifilik tarikatının esaslarını anlatan nesimi, tuyuğları ile de bilinmektedir.

12.  Şeyhi: 15. Yy’da kütahyada yaşayan şeyhi, mesnevileri ile ünlenen divan şairidir. Aynı zamanda hekim olan şeyhi, harname hicviye mesnevisi ile ve Hüsrev ü şirin mesnevisi ile tanınmaktadır. Harname eseri alegorik bir eserdir. Edebiyatımızda ilk fabl örneği sayılan bu eserde bir eşeğin öküz olmak arzusu ile başına gelenler anlatılmaktadır.

13.  Süleyman Çelebi: 15.yyda bursada yaşayan Süleyman çelebi, mesnevilerini halkın da anlayabileceği sade bir dille yazmıştır. Vesiletün necat mesnevisi mevlid niteliğindedir. Peygamberin hayatını anlatan en ünlü mevliddir.

14.  Ali şir nevai: 15.yy’da herat, Çağatay’da yaşamıştır. Bilgin , devlet adamı, Anadolu dışındaki en büyük divan şairidir. Eserlerini Çağatay Türkçesi ile yazmıştır. Hamsesi bulunan ali şir nevainin muhakemetil lugateyn, mecalisün nefais tezkiresi ve mizanül evzan eserleri bulunmaktadır.

15.  Sinan paşa: nesir alanında ünlenen sinan paşa 15.yy’da yaşamıştır. Tazarruname adında süslü nesiri bulunmaktadır.

16.  Ahmet Paşa: 15.yy’da istanbul’da yaşayan fatihin arkadaşı olan Ahmet paşa, din dışı konularda şiirler yazmıştır. Kendinden sonrakilere örnek olan Ahmet paşa, kerem kasidesi ile bilinmektedir.

17.  Mercimek Ahmed: 15.yyfa yaşamıştır. Sade nesrin en önemli temsilcisi olarak bilinmektedir. Farsçadan çeviri olan didaktik eser olan kabusname sade eseri ile bilinmektedir.

18.  Necati: 15.yy’da İstanbul’da yaşamıştır. Şiire yerli motifler katması ile bilinen, deyim ve atasözleri kullanan, duygulu ve içten söyleyişi bulunan ünlü bir divan şairidir.

19.  Fuzuli : 16.yy’da bağdatta yaşayan fuzuli, arapça, farsça, Türkçe divanı olan tek şairdir. Eserlerini Azeri Türkçesi ile yazmıştır. Divan edebiyatının en lirik şairi olarak kabul gören fuzuli, din dışı konularda yazmasına rağmen tasavvuftan da etkilenmiştir. Fuzuliye göre yaşamın anlamı acı çekmekle özdeştir. Platonik bir aşk arayışı vardır. Şikayetname eseri, kendine bağlanan maaşı almasında güçlük çıkaran memurları şikayet etmek için kanuniye yazılmış seçili mektupladır. Leyla ile mecnın mesnevisi ile tanınan fuzulinin kerbela olayını anlatan hadikatüs süeda adında da mesnevisi vardır. Bengü bade mesnevi şah İsmail ile ıı. Beyazıtı karşılaştırdığı mesnevidir, su kasidesi ve sıhhat ve maraz tıp ile ilgili eserleridir.

20.  Sehi Bey: 16.yy’da yaşayan sehi bey anadoluda ilk tezkireyi yazan kişidir. Heşt bihişt tezkiresini yazmıştır.

21.  Latifi : 16.yy’da yaşayan latifi latifi tezkiresi ile tezkirisiyle ünlü olan divan şairidir.

22.  Baki: 16.yy’da istanbulda yaşayan baki, divan edebiyatının en güçlü şairi olarak bilinir. Sultanuş şuara yani şairler sultanı  olarak kabul edilen baki, medrese eğitimini ii almış dünya nimetlerinden faydalanma  anlayışında olan bir şairdir. Kanuni mersiyesi ile bilinmektedir.

23.  Bağdatlı Ruhi: 16.yy’da yaşayan terkibi bentleri ile ünlü, dönemin olumsuzluklarını ele alan şairdir. Terkibi bentler eseri ile tanınmaktadır.

24.  Seydi ali reis: 16.yy’da şstanbulda yaşayan şair, büyük bir türk amirali, matematik ve coğrafya alimidir. Miratül matematik eseri hint seferinde gördüklerini anlattığı bir seyahatnamedir.

25.  Nefi: 17.yy’da Erzurum ve istanbulda yaşayan nefi, edebiyatımızın en ünlü kaside şairi olarak bilinmektedir. Yergi ve övgülerde bulunduğu aşırılıklarla tanınan nefi, yazdığı hicivlerdeki aşırılık nedeni ile boğdurulmuştur. Somut benzetmelerden oldukça yararlanan nefinin ağır ve süslü bir dili vardır. Hayal gücü oldukça gelişmiş olan nefi, Türkçe ve farsça divan eseri ile bilinmektedir.

26.  Şeyhülislam yahya: 17.yy’da istanbulda yaşamıştır. Gazellerinde riyakar din adamlarını eleştiren şeyhülislam yahya şeyhülislamlık yapmıtır.

27.  Naili: 17.yy’da yaşamış olan naili, tasavvuftan etkilenmiştir. Sebki hindi akımının öncüsü olan naili, gazelleri ile ünlü bir şairdir. Ağır ve süslü bir dil benimsemiştir.

28.  Neşati: 17.yy’da yaşayan neşati, sebki hindi akımının diğer bir temsilcisidir. Neşati yazdığı gazellerle meşhurdur.

29.  Nabi: 17.yy’da urfa halep ve istanbulda yaşamıştır. Divan edebiyatında didaktik şiirleri ile bir yenilik şairi olarak kabul görmektedir. Töre, din, sosyal yaşamla ilgili öğütler veren nabi, hayrabad, Hayriye adındaki didaktik mesnevisini yazmıştır. Tuhfet ül harameyn hac gezisi notları, münşeat yazıları, surnamede sünnet düğünü merasimlerini anlatan eserlerdir.

30.  Katip çelebi: 17.yy’da istanbulda yaşayan katip çelebi, batılılıların hacı kalfa dedikleri yazar ve düşünürdür. Farsça, arapça, latince, Fransızca bilen yazarın coğrafya, tarih, matematik konularında yazdığı eserleri bulunmaktadır. Keşfüz zünun, cihannüma, fezleke başlıca eserleridir.

31.  Evliya çelebi: 17.yy’da istanbulda yaşayan edebiyatımızın gezi türü ilk örneklerini veren evliya çelebi, konuşma diline yakın bir dille 50 yıla yakın gezdiği yerleri kaleme almıştır. Sade nesir eseri seyahatname türk edebiyatında ilk seyahatname örneği kabul edilmektedir.

32.  Naima: 17.yy’da istanbulda yaşayan naima, vakanüvistir. Tarih kitabı olan naima tarihi ile bilinmektedir.

33.  Koçi bey: 17.yy’da istanbulda yaşayan devlet adamıdır. Koçi bey risalesinde devletin aksaklıklarını, yolsuzluklarını raporlaştırmıştır.

34.  Nedim: 18.yy’da yaşayan nedim, lale devri şairlerinden biridir. Eserlerinde içki, aşk, zevk, sefa konularını işleyen nedim, halkında etkilendiği mahilileşme akımının öncüsü olarak bilinir. Kasidelerinde oldukça ağır dil kullanan nedim, gazellerinde halkın konuşma diline yaklaşmıştır. Yeni buluşlarla  süslediği şarkılar ile tanınan nedim, divan şiirlerindeki mazmunları büyük bir ölçüde yıkmıştır. Arapça ve farsça şiirlerimin bulunduğu bir divanı mevcuttur.

35.  Şeyh galip: 18.yy’da istanbul’da yaşayan şair, Galatasaray mevlevihanesinde şeyhlik yapmıştır. Divan şiirlerinin son büyük ustası olarak kabul edilen şeyh galip, hüsnü aşk mesnevisinde tasavvuf konusundaki görüşlerini ortaya koymuştur.

36.  Yirmisekiz Mehmet Çelebi: 18.yy’da İstanbul ve pariste yaşayan fransa elçiliği yapan şair sefaretname eserinde parisi ve yolculuk esnasındaki gözlemlerini anlatmıştır.

37.  Enderunlu Vasıf: 19.yy’da istanbulda yaşayan Enderunlu vasıf, enderunda yetişmiş divan şairlerinden biridir.

38.  Yenişehirli avni: 19.yy’da yaşayan şair, son dönem şairlerindendir. Mahalileşme akımının önemli temsilcilerindendir.

39.  Koca Ragıp Paşa: 19.yy’da yaşayan şair, son dönem şairlerindendir.

40.  Sümbülzade Vehbi: 19.yy’da yaşayan şair, son dönem şairlerindendir. Hicivler ve mizahi şiirlerle tanınmaktadır.

41.  Keçeci zade izzet molla: 19.yy’da yaşayan şair, son dönem şairlerindendir. Mesnevi türünde eserleri vardır. Mihnetkeşan adında bir mesnevisi bulunmaktadır.