Divan Edebiyatının 4 Akımı Nedir?

 

Divan Edebiyatının 4 Akımı Nedir?

Divan Edebiyatı Akımları

 

Bu makalede divan edebiyatı akımları, divan edebiyatı akımları nelerdir, divan edebiyatı akım özelliklerine erişim sağlayabileceksiniz. 

Divan edebiyatının altı asırlık döneminde bazen bazı akımlar ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkan bu akımlar çok kalıcı bir etki bırakamamışlardır. Bu akımlar şu şekilde listelenebilir: 

1.    Türki-i Basit

2.    Sebk-i Hindi

3.    Mahallileşme

4.    Hakimane (Hikemi)  

 

Türki-i Basit (Basit Türkçe)

15-16.yüzyılda ortaya çıkan bu akımda arapça ve Farsçadan geçen tamlama ve sözcükler sıkça kullanılmıştır. Bu nedenden dolayı özellikle divan şiiri 16.yüzyılda anlaşılması güç bir hale dönüşmüştür. Edirneli Nazmi ile Tatavlalı Mahremi Türki-i Basit (Basit Türkçe) akımına divan şiirinin anlaşılmasının güçleşmesi üzerine öncü olmuşlar. Türki-i Basit (Basit Türkçe) akımı Divan şiirinde halkın konuşmakta olduğu Türkçenin kullanılması isteği üzerine ortaya çıkmış bir akımdır. Fakat Türkçe’nin aruz ölçüsüne uygun bir dil olmaması ve akım öncüleri olan  Edirneli Nazmi ile Tatavlalı Mahremi’nin güçlü şiir yeteneğinden mahrum olması sebebi ile Türki-i Basit (Basit Türkçe) akımı başarısız bir akım olmuştur. Ünlü divan şairi Şeyh Galib’in de aynı zamanda Türki-i Basit (Basit Türkçe) şiirleri bulunmaktadır.

1.    Türki-i Basit (Basit Türkçe) 15.yy’da neşati ile başlayan bir akımdır.

2.    Türki-i Basit (Basit Türkçe) akımında günlük konular ve günlük dil yer almaya başlamıştır.

3.    Türki-i Basit (Basit Türkçe)’de halkın zevk anlayışına yaklaşılmıştır.

4.    Türki-i Basit (Basit Türkçe) akımında güzellikler ve güzeller işlenmiştir.

5.    Türki-i Basit (Basit Türkçe) akımında ata sözü ve deyimlere sıkça yer verilmiştir.

6.    Türki-i Basit (Basit Türkçe) 18. Yüzyılda şair nedimle en önemli dönemini yaşamıştır.

7.    Türki-i Basit (Basit Türkçe) akımının en önemli şairi nedimdir.

8.    Türki-i Basit (Basit Türkçe) akımının temsilcileri Enderunlu vasıf, baki, necati, şeyhülislam yahya’dır.

 

Sebk-i Hindi (Hint Üslübu)

17.yy’da ortaya çıkan bu akım Divan edebiyatı kalıplaşmış benzetmelere ve söyleyişlere yani mazmunlar üzerine kurulmuş bir akımdır. Kalıplaşmış tarzı yıkmak ve şiire bir yenilik getirmek amacı ile  Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) akımı, Divan şiirlerini daha sembolik, kapalı ve soyut bir şiir haline getirmiştir. Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) akımında gazelleri bulunan bilindik divan edebiyatı şairleri, Neşati, Naili ve Nabi’dir.

Özellikleri:

1.    Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) Hindistanda ortaya çıkmıştır.

2.    Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) iran üzerinden divan şairlerini etkilemiştir.

3.    Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) 17.yüzyılda ortaya çıkan bir akımdır.

4.    Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) akımında hayal gücü ve anlam derinliği önemsenmiştir.

5.    Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) insan ruhunun çektiği ruhsal acılara yer vermiştir.

6.    Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) akımında arapça ve farsça tamlamalar ve bağlaçlarla ağır bir dil vardır.

7.    Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) akımında soyutlaşma ve anlaşılması güç bir dil vardır.

8.    Sebk-i Hindi (Hint Üslübu) akımının en önemli şairleri Neşati, Naili ve Nabi’dir.

Mahallileşme (Yerelleşme)

18.yüzyılda ortaya çıkan bu akımda, divan şiiri biçim özellikleri yanı sıra dilini ve konusunu da yabancı kaynaklardan almıştır. Şiirde geçen kahramanlar, şehirler, tarihi olaylar çoğu zaman İran tarih ve kültüründen alınmıştır. Nedimle başlayan Mahallişme akımı ile Divan şiirine yerli dil ve unsurlar girmeye başlamıştır. İstanbul’da konuşulan günlük dil içindeki deyimler ve söyleyiş özellikleri yanında bir mekan olarak da İstanbul şiire sokulmuştur.  

Hakimane (Hikemi)

Hakimane şiir akımında eğitici konulara, yol gösterici ve düzeltici konulara, düşüncelere oldukça önem verilmiş ve yer verilmiştir. Hikemi şiirlerde atasözlerine, deyimlerine ve halk diline oldukça yer verilmiştir. Bu akımın en önemli temsilcisi Nabi’dir.